Sürüngenler sınıfında yer alır, kertenkele grubunun üyesidir aynı zamanda. Türkiye’de nadir olarak bulunan sürüngen türlerinden biridir.
Bukalemun, renk değiştirme özelliği ile tanınmaktadır. Dünya üzerinde 180 adet çeşidi bulunan sürüngenler sınıfında yer alan canlı türüdür. Bukalemun’ların bazıları ten rengini değiştirir, herhangi bir tehdit algıladığında ortama ayak uydurarak hemen gizlenir. Bu özelliği ile av olmaktan çoğu zaman kurtarır kendisini.
Bukalemunlar, ağaçlara sıkı sıkı tutunurlar, keskin pençeleri ile sağlam bir kavrama özelliğine sahiptir. Doğa’da profesyonel kamuflaj ustası olarak bilinir, renk değiştirme özelliği bulunduğu ortamın sıcaklığı ve ya diğer şartlarına paralel olarak farklı renklere bürünerek gözden kaybolur. Bu özellikleri ile vahşi hayatta usta bir avcı oldukları bilinmektedir.
Bukalemunların Genel Özellikleri
- Bukalamunlar, toprağın üzerinde kolay kolay yürüyemezler. Toprak içinde çukur açamazlar. Yavrularını, yaz aylarının sonunda eştikleri toprağın içine bırakırlar ve üstünü örterler. Yavrular, 3-4 ay içinde yumurta kabuğundan çıkarak avlanmaya başlar. Doğu afrika’nın ormanlık alanlarında bu türe ait bitoeniatus isminde canlı türü yaşamaktadır. Bu canlı türü doğurgandır.
- İki gözü, birbirinden bağımsız hareket etmektedir. Yaklaşık 360 derecelik keskin görüş alanına sahiptir. Kışın hareket kabiliyetleri yavaşlamasına rağmen, kış uykusuna yatmayan canlı türüdür.
- Kertenkelelerden ayıran özellikler: yaşam biçimleri, farklı beden yapıları ve renk değiştirme en önemli farklı özellikler arasında yer alır.
- Tropik iklim kuşağında yaşarlar. Dünya üzerinde bukalemunların çoğu, Madagaskar Adası’nda yaşamaktadır. Türkiye’de ise Ege ve Akdeniz bölgelerinin kıyılarında görülmektedir.
- Dilleri sayesinde avlarını yakalarlar. Dilleri boylarının iki katı kadar uzamaktadır.
Bukalemunlar Nasıl renk değiştiriyor?
İsviçre’de bir takım araştırmacılar, bukalemunlar üzerinde yaptıkları gözlemler sonucunda rengi nasıl değiştirdiklerini ortaya çıkarttılar. Özel deri hücrelerinde bulunan kristaller, ani bir düzenleme sonucunda renk değişiminin anlık olduğu tespit edilmiştir. Bu hayvanların farklı hücrelerde bulunan renkli pigmentleri toplaması ya da dağıtması ile renk değiştirdikleri bir çok araştırmacı tarafından düşünülmüştür. Fakat, yeni bulgular bunların kristallerden kaynaklandığını işaret ettiğinii tespit etmiştir.
Bu canlı türü, kızıl ötesi ışınlarına benzer ikinci bir hücre katmanı ile vücutlarını soğuttuğu ortaya çıkmıştır. Yapılan gözlemlerde iki farklı renkten oluşan sürüngenlerin koyu renkler ve sıcak renklerden pigmentlerle dolu hücreleri bulunmaktadır. “Yapısal renkler” ismi verilen bu kristaller, fiziksel elementlerden yansıyan ışıklardan oluşmaktadır. Bu renkler, isteğe bağlı harmanlanabiliyor. Örneğin açık yeşil ya da koyu yeşil rengine dönüşebiliyor.
8 Farklı Bukalemun Türü
Fischer Bukalemunu: Çeşitlilik ve irilik bakımından dişiler ile erkekler arasında oldukça fazla değişiklik gösteren bukalemun türüdür. Fischer Bukalemunu erkek uzunlukları 40 cm’dir. Ufak dişleri ve etkileyici boynuzlara sahiptir.
Panter Bukalemunu: Hayvanlar aleminde en çok renk çeşidine sahip bukalemun çeşididir. Erkeklerde vücut uzunluğu 60 cm’dir, dişilerde ise 45 cm’dir. Erkeklerin dişleri daha renklidir. Ortalama 10 sene kadar yaşam süreleri bulunur.
Meller Bukalemunu: Meller bukalemunların gövdesi üstünde koyu yeşil ve beyaz çizgili renkler bulunmaktadır. Ortalama vücut uzunlukları 25 cm, ağırlıkları ise 600 gram civarındadır.
Namaqua Çöl Bukalemunu: Renklerin uyumu bu bukalemun türünde belirgindir. Harika uyarlanışları ile, çöl şartlarında yaşamaya el verişli yapıları vardır. Vücut renkleri gri rengindedir.
Cüce Bukalemunu: Vücut uzunlukları 7,5 cm olarak en ufak bukalemun türüdür. Bu bukalemun türünde renk değişimi ancak, stresli ve sinirli olduğu anda değişmektedir. Vücut renkleri kahverengidir.
Parson Bukalemunu: Bukalemun türleri arasında en büyük bukalemun türleri arasında ikinci sırada yerini almaktadır. Çiftleşme döneminde bir dişi iki sene içerisinde 50 yumurta bırakabilir. Parson Bukalemun türünün iki alt çeşidi bulunmaktadır, bunlar: Calumma Cristtifer ve Calumma S olarak bilinir.
Jackson Bukalemunu: Vücut uzunlukları maksimum 30 cm kadar çıkabilir. Erkekler, dişilerden daha fazla yaşar. Dişi Jackson Bukalemunun hamilelik dönemi 5-6 aya arasındadır. Genellikle 10’a yakın yavru doğurur. Jackson Bukalemunu türünün rengi genellikle parlak yeşildir, sarı rengine ve mavi rengine dönüşebilirler. Yaşam alanları Tanzanya ve Kenya olarak bilinir.
Casqued Bukalemunu: Yetenekli avcı olarak bilinir. Erkekler dişilere göre daha uzun vücuda sahiptir. Kavga esnasında parlak yeşil renge geçebilirler. Yaşam yerleri : Uganda, Doğu Afrika ve Kenya’dır. Küçük böcekler ve örümcekler ile beslenerek hayatta kalırlar.
